Kancelaria Adwokacka Marta Rosińska

Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału i waloryzacja kapitału - czyli ciąg dalszy bankowych prób zniechęcenia kredytobiorców do dochodzenia swoich praw, które ponownie kończą się fiaskiem

Kwestia roszczeń banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału czy waloryzację kwoty zwracanego kapitału w przypadku unieważnienia umów kredytów frankowych, stała się w ostatnim czasie jednym z gorących tematów wśród frankowiczów. Banki próbują dochodzić od kredytobiorców dodatkowych roszczeń, argumentując to korzyściami po stronie konsumentów, w postaci otrzymania i korzystania z kapitału pieniężnego od banku. Jednak czy takie roszczenia mają podstawy prawne? Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.

Czym jest wynagrodzenie za korzystanie z kapitału?

Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału to roszczenie, którego domagają się banki od kredytobiorców w sytuacji, gdy umowa kredytu frankowego zostaje uznana za nieważną. Banki twierdzą, że skoro umowa jest nieważna, to klient bezumownie korzystał z udostępnionego mu kapitału i powinien za to zapłacić. Jako podstawę prawną wskazują art. 224 § 2 i 225 Kodeksu cywilnego, dotyczące bezumownego korzystania z rzeczy oraz art. 405 Kodeksu cywilnego odnoszący się do bezpodstawnego wzbogacenia. Jednak czy rzeczywiście doszło do bezpodstawnego wzbogacenia klienta kosztem banku?

Warto zauważyć, że roszczenia banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pojawiły się stosunkowo niedawno, gdy liczba unieważnianych umów kredytów frankowych zaczęła gwałtownie rosnąć. Wcześniej banki skupiały się głównie na dochodzeniu zwrotu kapitału i odsetek, nie wspominając o dodatkowym wynagrodzeniu. Można więc odnieść wrażenie, że jest to próba znalezienia nowego sposobu na ograniczenie strat ponoszonych przez sektor bankowy w związku z przegranymi sprawami frankowymi.

Przegląd wyroków TSUE z grudnia 2023 r.

W grudniu 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kilka istotnych wyroków, które rzuciły nowe światło na kwestię wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Przede wszystkim w wyroku z dnia 14 grudnia 2023 r. (C-28/22) TSUE orzekł, że bank nie ma prawa żądać od konsumenta kwot przewyższających zwrot udzielonego kapitału kredytu oraz odsetek ustawowych za opóźnienie, naliczanych od momentu wezwania do zapłaty. Trybunał podkreślił, że nieważność umowy jest konsekwencją stosowania przez bank nieuczciwych warunków, więc nie może on czerpać z tego tytułu żadnych dodatkowych korzyści.

Ponadto w postanowieniu z 11 grudnia 2023 r. (C-756/22) Trybunał jednoznacznie wykluczył możliwość waloryzowania przez bank zwracanego kapitału kredytu, powołując się na wcześniejszy wyrok z 15 czerwca 2023 r. (C-520/21).

Czy bankom należy się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału?

W świetle orzeczeń TSUE oraz polskich sądów odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna – bankom nie przysługuje prawo do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, gdy umowa kredytu frankowego jest nieważna. Przyznanie takiego wynagrodzenia oznaczałoby, że bank nie ponosi żadnych negatywnych konsekwencji stosowania niedozwolonych klauzul, a nawet mógłby na tym zyskać, co byłoby sprzeczne z celem unijnej dyrektywy o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. Nie można więc mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu frankowiczów kosztem banków, skoro to banki stosowały w umowach nieuczciwe zapisy, narażając klientów na straty.

Należy podkreślić, że unieważnienie umowy kredytu frankowego nie oznacza, że konsument jest zwolniony z obowiązku zwrotu otrzymanego kapitału. Zgodnie z zasadą zwrotu świadczeń, obie strony muszą oddać to, co otrzymały na podstawie nieważnej umowy. Jednak banki nie mogą żądać od klientów nic ponad zwrot udostępnionej kwoty, gdyż byłoby to sprzeczne z ideą przywrócenia stanu sprzed zawarcia umowy.

Podsumowując, roszczenia banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału oraz waloryzację kapitału są pozbawione podstaw prawnych zarówno na gruncie prawa unijnego, jak i polskiego. Orzecznictwo TSUE oraz rodzimych sądów powszechnych jest w tej kwestii jasne i jednoznaczne. To ważny sygnał dla całego sektora bankowego, że stosowanie nieuczciwych praktyk wobec klientów nie będzie tolerowane i prędzej czy później spotka się z adekwatną reakcją wymiaru sprawiedliwości.

Formularz kontaktowy

    Skontaktuję się z Tobą w ciągu 24h